White-water rafting sa Cagayan de Oro

May nagaganap na urban redevelopment sa Cagayan de Oro (CDO), isa sa mga pangunahing syudad sa Mindanao. Una, ang tradisyonal na sentro ay nananatiling sentro pa rin ng pamayanang buhay ng mamamayan. Ang Divisoria ay muli’t muling niriridisenyo para magmukhang urban at kosmopolitan. Hinahawaan ng Manila ang palamuti ng mga ito.

Matatagpuan dito ang mamahaling ilaw sa Baywalk at sa mga kalsada sa Malate area. Hinulma ang Divisoria para maging bersyon ng nightlife sa CDO. Tuwing Biernes ng gabi, kalahating bahagi ay namumutiktik sa outdoor sinugba (inihaw). Bawat pwesto ay ito lamang ang sinisilbi kahit pa may mapapagpiliang variety ng karne. Ang kalahati naman ay tiangge, kalakhan ay ukay-ukay.

Natatagpuan ko ang sarili ko na seryosong iniisa-isa ang paninda, tulad ng pagbili ko sa Baguio at Cubao. Ang kagila-gilalas para sa akin, dahil maaga ang gising, walang bahid ng nangyari sa gabi ang matutunghayan sa Divisoria. Malinis ang kalsada, at sa katunayan, eksaktong oras sa gabi ay sunod-sunod nang ginigiba ang mga pwesto. Malinaw ang hitsura ng seksyon ng syudad sa umaga at gabi.

Ang ikalawang redevelopment ng syudad ay ang paglawak nito sa dalawang paraan. Una ay lumalayo ang palengke at munisipyo mula sa tradisyonal nitong pwesto. Ikalawa ay ang suburbanisasyon ng ilang infrastruktura ng pagka-syudad o kasyudaran. May seksyon ang malls na wala sa tradisyonal na sentro. Nasa karatig-lugar ang magkabilang Robinson’s at ang lokal na mall.

Imahen mula sa http://abonitalla.com at http://expatify.com

At sa bagong-yamang area ng mga bago’t mamahaling subdibisyon patungong airport, nandoon ang SM, kasama ang itinatayong bagong call center hub. Lumalawak ang syudad para sa mayayaman ng CDO gayong pakiwari ay lumiliit ito para sa mahihirap. Sa Divisoria, halimbawa, low-end at turista ang tumutunghay dito. Nasa alfresco dining sa may Robinsons ang nightlife ng mayayaman. Nananatili sa itinakdang sentro ang mahihirap gayong lumalawak ang puwang para sa mayayaman.

Ang isa pang transformasyon ng syudad ay tungo sa pagiging turistikong destinasyon nito. Marami sa syudad sa bansa ang nananatiling artifisyal na lunan lamang ng patuloy na modernidad. Wala nang ibang gagawin matapos ang ofisyal na business dito. Tulad ng Baguio City, at ngayon ang CDO, mayroong ibang itinerary matapos ng ofisyal na transaksyon.

Ito ang must-do na white-water rafting. Ecologically-friendly na turistang aktibidad, at relatibong ligtas naman dahil nga na-reinhinyero ang aktibidad bilang show-window display ng CDO. Na matapos bagtasin ang 14 na rapids sa may tatlong oras na biyahe, maging ang mga duwag ay magiging matapang, at makakapagyabang pang sana ay mas matatagal at mas mararami pa ang mga binagtas na rapids.

Ang personal na transformasyon sa mga aktibidad na higit pang nakakapanghimok ng negosyo at kita ay nagbibigay-lehitimasyon sa nagaganap na kasyudaran. Di na baleng narereruta ang familiar, o maraming sangay na dating maralitang lugar ang dine-demolish. O na ang pangit at gitnang uring kabulgaran ng Manila ang nakokopya.

Ang mahalaga ay lumikha ng aktibidad na matatangkilik ng lahat para sa lahat ng panahon. Nightlife na ginagastahan, at regular na paggawa, pag-aaral, at transaksyon, at ngayon nga, white-water rafting sa araw. Patuloy ang sirkulasyon ng pera sa mga itinatakdang espasyo at aktibidad. Patuloy ang reproduksyon ng kita, at ang tumitingkad pang lalong distinksyon ng mahirap at mayaman sa bagong kasyudaran.

Sa katunayan, may isang penomenon na nangyayari sa CDO. Nagtataka ang mga kasama ko kung bakit ang daming lalakeng foreigner (ibig sabihin ay puti) sa CDO, kalakhan sa Divisoria area. Ito raw ang mga “chatpa” o mga ka-chat sa internet na papa. Nagkakilala sa internet, at nahimok na magtagpo sa CDO. Na hindi rin naman kahiya-hiyang kasyudaran dahil nga sa nagaganap na pagredisenyo ng syudad.

Busy as a bumbling bee ang CDO. Business is booming sa call center at malls, sa Divisoria at palengke, sa pagpasok ng dayuhang kapital at mismong dayuhan. At sa synergy ng mga marking ito, ang CDO ang nagiging pangunahing hub ng kanyang bahagi ng Mindanao.

Sa white-water rafting, pinaghati ang grupo sa mild at wild, depende sa magiging pagdanas sa rapids. Bagamat iisa lang ang rapids, pati ang ruta at destinasyon, pinagpoposturang may pagpipilian pa. At ang opsyon na makapili ay inilalagay lamang sa palad na pinagkukuhanan ng pera. Ito ang kumpiyansa ng bagong kasyudaran.

Unang nailathala sa Pasintabi kolum noong ika-8 ng Nobyembre, 2009, Pinoyweekly.org.